Dochód a przychód – czym się różnią?

Zastanawiasz się, czym dokładnie różni się dochód od przychodu i dlaczego to rozróżnienie jest tak istotne dla twoich finansów? Wiele osób myli te pojęcia, co może prowadzić do nieporozumień, zwłaszcza w kontekście podatków. Rozwiejemy wszelkie wątpliwości i pokażemy, jak ta wiedza pomoże ci lepiej zarządzać budżetem.

Przychód – definicja i źródła przychodów

Przychód to suma wszystkich środków pieniężnych lub korzyści majątkowych, które wpływają na konto osoby fizycznej lub firmy w danym okresie rozliczeniowym. W ujęciu podatkowym przychód to kwoty pieniędzy oraz wartości nieodpłatnych świadczeń, które podatnik otrzymuje lub ma do dyspozycji w roku kalendarzowym. W księgowości natomiast przychód oznacza wpływ wartości bądź korzyści majątkowych, które zwiększają aktywa lub zmniejszają zobowiązania firmy. Przychodem są również należne kwoty, które być może jeszcze nie zostały fizycznie otrzymane, ale już przysługują – np. z działalności gospodarczej.

Źródłami przychodu mogą być:

• działalność gospodarcza – przychody ze sprzedaży towarów i usług;
• praca najemna – wynagrodzenie za pracę na umowę o pracę lub na umowy cywilnoprawne;
• rolnictwo – przychody z działów specjalnych produkcji rolnej;
• kapitały pieniężne – przychody z odsetek, dywidend, zbycia udziałów w spółkach, sprzedaży papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych;
• nieruchomości – przychody ze sprzedaży nieruchomości lub z wynajmu;
• inne świadczenia nieodpłatne – towary lub usługi otrzymane w naturze, które mają wartość majątkową.

Dochód – definicja i sposób wyliczania

Dochód to realny zysk, jaki uzyskaliśmy po odjęciu od przychodu kosztów, które były związane z jego uzyskaniem. Innymi słowy dochód powstaje w sytuacji, gdy przychody przewyższają koszty ich uzyskania. W sytuacji odwrotnej – gdy koszty przewyższają przychody – mamy do czynienia ze stratą.

Dochód obliczamy według wzoru:

Dochód = Przychód − Koszty uzyskania przychodu

To właśnie dochód stanowi podstawę do określenia rzeczywistych korzyści finansowych, jakie zostały osiągnięte przez przedsiębiorstwo lub osobę fizyczną. To na jego podstawie oblicza się podatek dochodowy oraz ustala składkę zdrowotną.

Różnica między przychodem a dochodem – najważniejsze elementy

Przychód to łączna wartość wszystkich środków finansowych, które wpłynęły na Twoje konto w określonym okresie. Dochód to natomiast przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu – czyli Twój rzeczywisty zarobek.

Kluczowym elementem, który różnicuje te dwa pojęcia są zatem koszty uzyskania przychodu – niezbędne do osiągnięcia przychodu wydatki. Przychód może być więc bardzo wysoki, ale jeżeli koszty również są duże, to dochód może okazać się niewielki lub nawet ujemny.

Koszty uzyskania przychodu – co można odliczyć

Koszty uzyskania przychodu stanowią bardzo ważny element obliczania dochodu i obejmują zarówno wydatki podlegające odliczeniu, jak i wydatki ustawowo wyłączone.

Koszty uzyskania przychodu – co można odliczyć

Koszty uzyskania przychodu to inaczej mówiąc wydatki, które ponieśliśmy w celu osiągnięcia przychodów lub utrzymania bądź zabezpieczenia źródła przychodów.

Aby wydatek mógł zostać zakwalifikowany jako koszt uzyskania przychodu, musi spełniać następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika (czyli Ciebie jako przedsiębiorcę),
• mieć charakter ostateczny (nie chodzi o planowane wydatki czy inwestycje, ale faktycznie poniesione koszty),
• pozostawać w związku z prowadzoną działalnością,
• mieć na celu uzyskanie przychodów,
• być właściwie udokumentowany.

Przykładowe koszty uzyskania przychodu to:

• zakup towarów i materiałów niezbędnych do produkcji lub sprzedaży,
• wynagrodzenia dla pracowników i zleceniobiorców,
• opłaty za usługi – np. księgowość, doradztwo, reklama (z wyłączeniem reprezentacji),
• koszty eksploatacji środków trwałych – w tym amortyzacja,
• opłaty za media (energia, woda, gaz) związane z działalnością,
• wydatki na leasing lub najem lokali i urządzeń,
• koszty związane z prowadzeniem działalności – np. szkolenia, zakup oprogramowania,
• koszty podróży służbowych i delegacji (poza tymi stanowiącymi reprezentację).

Koszty wyłączone z odliczeń – np. koszty reprezentacji

Wyłączone z odliczeń podatkowych koszty, jak koszty reprezentacji, nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Do kosztów reprezentacji zalicza się m.in. zakup alkoholu, organizację wystawnych kolacji z klientami czy inne podobne wydatki służące promocji firmy, które nie mają bezpośredniego związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Katalog kosztów niestanowiących kosztów podatkowych został określony w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (PDOP) oraz w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PDOF). Oprócz kosztów reprezentacji wyłączonych z katalogu są również np. wydatki na nabycie gruntów, nabycie lub wytworzenie środków trwałych (w określonych sytuacjach) oraz ulepszenia środków trwałych powodujące zwiększenie ich wartości.

W przeciwieństwie do kosztów reprezentacji koszty reklamy mogą zostać uznane za koszty podatkowe – pod warunkiem spełnienia kryterium związku z działalnością gospodarczą i odpowiedniego udokumentowania.

Obowiązki podatkowe – podatek dochodowy i PIT w kontekście przychodu i dochodu

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) obejmuje dochód podatnika, który zgodnie z definicjami zawartymi w poprzednich sekcjach oblicza się jako różnicę między przychodem a kosztami jego uzyskania. Podstawowe obowiązki podatkowe sprowadzają się do:

• obliczenia przychodu ze wszystkich podlegających opodatkowaniu źródeł,
• astosowania odpowiedniego formularza PIT w zależności od źródła dochodu i formy opodatkowania (np. PIT-37 dla wynagrodzeń z umowy o pracę, PIT-36 dla działalności opodatkowanej na zasadach ogólnych czy PIT-28 dla dochodów opodatkowanych ryczałtem),
• złożenia deklaracji w terminie – standardowo przypada on między 15 lutego a 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym; istnieje jednak możliwość składania korekt zeznań w ustawowym terminie przedawnienia zobowiązań podatkowych (5 lat).

Nawet jeśli nie otrzymałeś formularza PIT-11 od swojego pracodawcy, nadal masz obowiązek samodzielnego rozliczenia podatku.